مالیات چیست؟

مالیات یک منبع درآمد اصلی برای دولت‌هاست که از اشخاص جامعه(حقیقی و حقوقی) دریافت می‌شود. انواع مختلفی دارد، از جمله مالیات بر درآمد، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر دارایی.

هدف از دریافت مالیات تأمین منابع مالی برای خدمات عمومی مانند آموزش، بهداشت، زیرساخت‌ها و امنیت است.

مهمترین دلایل پرداخت مالیات عبارتند از:

تأمین خدمات عمومی:

مالیات‌ها به تأمین خدماتی مانند آموزش، بهداشت، حمل و نقل عمومی و امنیت کمک می‌کنند.

زیرساخت‌ها:

ساخت و نگهداری جاده‌ها، پل‌ها و دیگر زیرساخت‌ها به بودجه نیاز دارد که از طریق مالیات‌ها تأمین می‌شود.

حمایت(تامین)اجتماعی:

مالیات‌ها برای تأمین برنامه‌های رفاه اجتماعی و حمایت از قشرهای کم‌درآمد استفاده می‌شوند.

مدیریت اقتصاد:

دولت‌ها با استفاده از مالیات می‌توانند اقتصاد را تنظیم کرده و نابرابری‌ها را کاهش دهند.

پیشرفت و توسعه:

سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عمومی و توسعه زیرساخت‌ها با استفاده از منابع مالیاتی صورت می‌گیرد.

پرداخت مالیات یک مسئولیت اجتماعی است که به بهبود کیفیت زندگی در جامعه کمک می‌کند.

در ادامه به انواع منابع مالیاتی می پردازیم :

مالیات بر درآمد؛ مالیاتی که براساس میزان درآمد افراد تعیین می‌شود.

مالیات بر درآمد یکی از انواع مالیات مستقیم محسوب می‌شود.

مالیات بر درآمد مشاغل:

دسته اول انواع مالیات بر درآمد، مالیات بر درآمد مشاغل است. صاحبان مشاغل یعنی کسانی که به فعالیت اقتصادی مشغول هستند، مشمول پرداخت این نوع مالیات هستند. در منابع قانون مالیات‌های مستقیم آمده است که : درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصل‌های این قانون در ایران تحصیل کند، پس از کسر معافیت‌های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد مشاغل است.

مالیات بر درآمد املاک:

مالیات بر املاک و مستغلات را می‌توان در ۳ دسته طبقه‌بندی کرد. دسته اول مالیات بر اجاره املاک و مستغلات، دسته دوم مالیات بر نقل و انتقال املاک و دسته سوم شامل مالیات بر مستغلات خالی از سکنه هستند.

به استناد ماده ۵۲ قانون مالیات‌های مستقیم این نوع مالیات به این شکل تعریف می‌شود: درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس از کسر معافیت‌های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر عملکرد املاک است.

مالیات بر درآمد اتفاقی:

درآمد نقدی یا غیرنقدی که شخص حقیقی یا حقوقی به‌صورت بلاعوض یا از طریق معاملات محاباتی یا به‌عنوان جایزه یا هر عنوان دیگر از این قبیل تحصیل کند، مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود.

مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی:

جمع درآمد شرکت‌ها و درآمد ناشی از فعالیت‌های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌شود، پس از وضع زیان‌های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت‌های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات قانون مذکور دارای نرخ جداگانه‌ای است، مشمول مالیات بر درآمد به نرخ ۲۵ درصد خواهد بود.

مالیات بر دارایی و زیرمجموعه‌های آن:

مالیات بر دارایی نیز یکی دیگر از انواع مالیات مستقیم است. این مالیات که براساس ثروت افراد محاسبه می‌شود و شامل ۲ گروه زیر است:

مالیات بر ارث:

هر گاه در نتیجه فوت شخصی اموالی از متوفی باقی بماند به شرح مذکور در ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم مشمول مالیات خواهد بود.

مالیات حق تمبر:

مالیاتی که از طریق الصاق و ابطال تمبر بر اسناد، اوراق و مدارک به‌منظور رسمیت بخشیدن یا لازم الاجرا نمودن آن‌ها، به مودیان مالیاتی تعلق می‌گیرد، مالیات حق تمبر است.

مالیات ها بر دوگونه وضع می گردند:

1 – مالیات های مستقیم

2- مالیات های غیر مستقیم

مالیات مستقیم :

با عنوان‌های مختلفی همچون مالیات عملکرد یا مالیات بر درآمد نیز شناخته می‌شود. مالیات مستقیم یک نوع از مالیات است که بر اساس دارایی یک شخص تعیین می‌شود و به‌طور مستقیم از دارایی و درآمد افراد گرفته می‌شود. مالیات های مستقیم، بدون واسطه برای سازمان‌ها، مؤسسات و افراد تعیین می‌شوند و توسط اداره امور مالیاتی دریافت می‌شوند. برای مثال اگر شما کارمند یک شرکت دولتی باشید، این مالیات از حقوق ماهیانه شما کسر خواهد شد

2-مالیات غیرمستقیم

مالیات غیرمستقیم ۲ زیرشاخه اصلی و چند زیرشاخه فرعی دارد. دو گروه اصلی مالیات غیرمستقیم شامل مالیات بر واردات و مالیات بر مصرف و فروش است. مالیات بر واردات شامل حقوق و عوارض گمرکی، سود بازرگانی و عوارض واردات خودرو می‌شود. مالیات بر مصرف و فروش نیز شامل مالیات فرآورده‌های نفتی، مالیات تولید الکل طبی و بهداشتی، مالیات نقل و انتقال خودرو، مالیات فروش سیگار و مالیات بر ارزش افزوده است. مالیات غیرمستقیم روی قیمت نهایی کالاها و خدمات محاسبه و از همه افراد جامعه دریافت می‌شود.

اشخاص مشمول مالیات

طبق ماده ۱ قانون مالیاتهای مستقیم، اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات خواهند بود:

1. کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی که در ایران اموال یا املاک دارند.

2. کلیه اشخاص حقیقی مقیم ایران که در کشور یا خارج از کشور کسب درآمد می‌کنند.

3. کلیه اشخاص حقیقی ایرانی که مقیم خارج از ایران هستند و در ایران درآمد کسب می‌کنند.

4. کلیه اشخاص حقوقی ایرانی (شرکت‌ها، موسسات، نهادها و سایر اشخاص حقوقی) که در ایران یا خارج از ایران کسب درآمد می‌کنند.

5. هر شخص خارجی غیرایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) که در ایران کسب درآمد می‌کند یا به‌واسطه خدمات، واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود، دادن تعلیمات و کمک‌های فنی یا واگذاری فیلم‌های سینمایی، در ایران کسب درآمد می‌کند.

اشخاص معاف از مالیات

برخلاف گروهی از افراد که موظف به پرداخت مالیات هستند، در قانون ،گروهی از افراد از پرداخت مالیات معاف شده‌اند. معافیت مالیاتی در راستای سیاست‌های حمایتی از مردم صورت وضع می گردد. براساس ماده ۲ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات نیستند:

1. وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی

2. دستگاه‌هایی که بودجه آن‌ها به وسیله دولت تامین می‌شود.

3. شهرداری‌ها و دهیاری‌ها

4. بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از طرف حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری